The Leftovers 2. Sezon 1. Bölüm

Axis Mundi / Bölüm İsmi

Bu kavram önemli olabilir çünkü, yüksek ihtimal, ikinci sezon ve sonrasında diziyi temellendirebilmek için başvurabileceğimiz kapılardan birisi. Din felsefesinde ve pek çok kültürde dünyalar arası kapı görevi gören Axis Mundi, aslında herhangi bir yer ya da bölge değil. Ama dizide Jarden ya da başka bir yer, Axis Mundi olarak sembolize edilmiş olabilir. İnternetten bulduğum bazı bilgileri paylaşıyorum altta, daha fazlası için araştırma yapabilirsiniz. Sonraki kısımda çeviriye dair birkaç not olacak. En son kısımda da 2.sezon 1. bölümün Musa peygamber üzerinden okunmasına dair bir siteden aldığım kısa makaleyi okuyabilirsiniz. İyi seyirler!

Axis Mundi, Avrupa ve Asya halklarının inanışında yeryüzünün merkezi veya cennetle dünya arasındaki bağlantı olup, Evren ekseni (cosmic axis) anlamına gelmekte ve Dünya sütunu(world pillar), Dünya ekseni(world axis) ve Columna cerului gibi adlarla bilinmektedir (http://ozhanozturk.com/2018/01/23/axis-mundi/).

Yer'in ekseni; Altay, Yakut, Uygur, Başkurt, Kırgız, Kalmuk, Çukçi, Moğol, Buryat, Samoyet, Koryak, Tibet, Fin, Lapon, Estonya, Maya, Dogon ve Bambara, Japonya, Avustralya, Kelt ve Grek tradisyonlarında rastlanan bir kavramdır. Özellikle Türk Şamanizm'inde işlenmiş ve kaynağı muhtemelen Şamanizm olan bu kavram, geleneksel Şamanist düşünce, deneyim ve sembolizmdeki temel kavramlardan biridir. Yer'in ekseni, kısaca, Asya Şamanizm'ine, özellikle Altay, Yakut ve Uygur Türkleri'nin tradisyonlarına göre, insanların yaşadığı Yer, ölülerin göçtüğü “yeraltı” (öte-alem) ve spiritüel anlamdaki Kutsal Gök'ten (Semavi Alem) oluşan üç ortam ya da alemi, merkezlerinden geçerek birbirlerine bağlayan ve direk ya da kazık adıyla belirtilen bir eksendir. Bu eksenin iki ucu “Yer'in göbeği” ile “Göğün göbeği” olarak adlandırılır. Yer'in ekseni sembolizmi, bazı bakımlardan Uzakdoğu tradisyonlarında kullanılan çarkın ekseni sembolizmini andırır: Çarktaki kimse yükselebilmek için önce çarkın merkezini bulmalıdır ki, eksende yükselebilsin. Nasıl çarktaki yatay ilerleme belirli bir noktaya (merkeze) gelindikten sonra yerini yükselmeye bırakırsa (çarkın ekseninde yükselmek, yataydan dikeye geçiş), transa giren şamanın ruhsal yolculuğunda da yatay ilerleme, “Dünya Dağı”nın ve “yaşam ağacı”nın bulunduğu “Yer'in göbeği”ne geldiğinde yerini yükselmeye (Yer'in ekseninde yükselme, yataydan dikeye geçiş) bırakır (https://www.turkcebilgi.com/yer'in_ekseni).

Yer’in ekseni veya axis mundi, dinlerde ve mitolojilerde yer ile cennet ve cehennem gibi ya da Tanrı/tanrıların ikamet ettiği yer arasındaki ilişkinin sağlandığına inanılan yer. Daha yüksek ve daha alçak alemler arasındaki seyahatler ve iletişim bu nokta üzerinden sağlanır. Aşağı alemlerdekiler bu noktadan daha yukarı çıkarak yukarı alemdekilerle iletişim kurarlar, yukarı alemlerde olanlar ise aşağıda alemlere ve her yere bu yer üzerinden lütuflarını yayarlar. Bu nokta yerin Antik Yunan'da dünyanın başlangıç noktası sayılan omphalos (yerin göbeği) ile benzer bir işlev görür. Yerin merkezine ilişkin Axis mundi imajı (belki de beslenmeyi sağlayan göbek bağına benzer şekilde) genellikle dişil betimlenir. Bu bir doğal obje (dağ, ağaç, asma, sürgün, duman veya ateş gibi) ya da insanlar tarafından üretilmiş bir şey (kule, merdiven, mayıs direği, haç, çan kulesi ya da minare, ip, totem direği, sütun) olabilir. Göğe yakınlığı bazen dini(pagoda, tapınak tepesi, minare, kilise) bazen seküler(obelisk, deniz feneri, roket, gökdelen) anlamlar taşıyabilir ve dinsel veya seküler bağlamlarda görülür. Axis mundi sembolizmi şaman pratiklerinden, animist inanç sistemlerine, büyük dünya dinlerinden teknolojik gelişmenin ürettiği "Urban Center"lara kadar birçok alanda görülebilir. Mircea Eliade'nin dediği gibi "Kozmogoni, tüm inşalarda örnek alınan oluşumdur. İnşa edilen her yeni şehir, her yeni ev, dünyanın yaradılışını bir anlamda bir daha tekrarlar. Aslında her şehir ve her konut "evrenin merkezinde" bulunmaktadır (https://tr.wikipedia.org/wiki/Yer%27in_ekseni).

Diğer Notlar
- Dr. Goodheart: Soyisim olduğu için çevirmek istemedim. Buradan bilgi vermek daha doğru geldi. İyikalp, Güzelkalp, Temizkalp (ne derseniz, size kalmış ?) gibi anlamlara geliyor. Evie’nin ‘’Gerçekten mi?’’ diye şaşırıp sorması buradan geliyor.
- Ecclesiasticus 39:22: Michael Murphy’nin, vaaz verdiği sahnede arkada asılı olan 2 bayraktan birinde geçen, Kral James İncil’de yer alan ayet. Çevirisi şöyle: ‘’Onun nimeti nehir olup kapladı, sel olup suladı kurak toprağı.’’
- Elçinin İşler 8:38: Yine Michael’in vaaz verdiği sahnede görünen bir diğer bayrakta geçen ayet. Çevirisi şöyle: ‘’Sonra arabanın durmasını buyurdu. Filipus’la hadım birlikte suya girdiler ve Filipus hadımı vaftiz etti.’’(Kaynak: https://www.bursakilisesi.com/)
- Michael’in Tezgah Numarası: 121. İlk sezon Nora’nın yaptığı anketlerde 121. Soruya olumlu cevap verenlerin %100 olması ve Ani Ayrılış Departmanı’nın bunu sorgulaması hikayesinde olduğu gibi 121 rakamı, yine karşımıza çıkıyor. (Kaynak: https://the-leftovers.fandom.com/wiki/Axis_Mundi)
- Miracle: Mucize anlamına gelmektedir. Özel isim olduğundan çevirmedim. Bir bölümde John’un söylediği ‘’Miracle’de mucize yok,’’ lafı aslında ‘’Mucize’de mucize yok,’’ anlamına gelmektedir.

Birinci Bölümün Musa Peygamber Üzerinden Okunması
İkinci sezon birinci bölümde Erica Murphy, çocukları Michael ve Evie’yi banyoda suyunu taşırdıklarına dair keyifli bir hikaye anlatıyor. Kızı Evie’yi bulduğunda, ellerini Musa gibi açtığını söylüyor. Bu hikaye beni düşündürdü çünkü biraz dikkatli bakılırsa bölümde İncil’in tasvir ettiği Musa’ya dair pek çok atıf yapıldığı görülecektir. Birkaçı şöyle:

1. Bebeğin Kurtuluşu: İncil’in Mısır’dan Çıkış bölümü 2:5-6’da (‘’O sırada firavunun kızı yıkanmak için ırmağa indi. Hizmetçileri ırmak kıyısında yürüyorlardı. Sazların arasındaki sepeti görünce, firavunun kızı onu getirmesi için hizmetçisini gönderdi. 6 Sepeti açınca ağlayan çocuğu gördü. Ona acıyarak, “Bu bir İbrani çocuğu” dedi.’’). Bu ayetlerde Musa’nın bir sepet içinde nehre bırakılışı ve başka bir kadın tarafından nehir kıyısında alınarak büyütülmesi anlatılıyor. Bu kısım, dizideki göl kıyısında ölen mağara kadının çocuğunun başka bir kadın tarafından alınarak kurtarılması sahnesine epey benziyor.

2. Veba: Musa’nın hikayesi, Firavun Yahudiler’i serbest bırakmayı reddetmesi üzerine Mısırlılar üzerine inen veba salgını ile devam ediyor. Vebadan sonra böcek istilası oluyor ve sular içilmez hale geliyor. Bölümde, Murphy’lerin evinde bir çekirge vardır ve ayrıca kasabanın su kaynaklarından birisinin suyu çekilir. Bölüm boyu karşımıza çıkan depremler ise İncil metnine göre insanlara bir bildiri ve uyarı niteliğindedir.

3. Hayvanların Kurban Edilmesi: Musa’nın hikayesi içerisinde hayvanların kurban edilmesi pek çok yerde karşımıza çıkar. Yahudiler, Azrail’i ilk doğan çocuktan uzak tutmak için kapılarının üzerine kurban edilmiş hayvanın kanını sürerdi. Restoranda yapılan kurban sahnesi, İncil’de geçen hayvan kurbanlarını anımsatıyor.

4. Şarkı: Mısır’dan Çıkış bölümü 15:1’e atıf. Bu bölümde Musa, diğer Yahudiler ile birlikte Tanrı’nın kendilerini kurtardığını anlatan ezgiler söylediğinden bahsedilir. Dizide de Evie, koroda şarkı söylerken Jarden’in Tanrı tarafından kurtarıldığını anlatan bir ilahi söylüyor.

5. Suyun Önemi: Su, bu sezon dizide kritik bir rol oynuyor. Aynı zamanda Musa’nın hikayesinde de önemli bir yer tutar. Mısır’ın sularını kana buladı, onu büyüten kadın tarafından sudan kurtarıldı. Ayrıca Medyen’in yedi kızı için kuyudan su çekti ki bu durum, ileride Mısır’a döndüğünde kurtuluşunun bir anahtarı olacaktır.

6. Yılan: İkinci sezonun başlangıç kısmında karşımıza çıkan yılan sahnesi akıllara hemen Cennet Bahçesi’ni ya da biraz uyarlamayla Jarden Bahçesi’ni çağrıştırıyor. Ayrıca yılan, Musa’nın hikayesinde pek çok kez karşımıza çıkar. Tanrı, asasını yılana çevirir ki bu olay başta onu epeyce korkutur. Ayrıca, itaatsiz Yahudiler’in üzerine Ateş Püskürten Yılanlar göndermiş ve ayrıca iyileştirme gücü olduğunu söylediği pirinç alaşımından bir yılan yapar kendine.

7. 711 Sayısı: John, Issac’ın evini yaktığı sırada evin numarası girer kadraja, 711. Musa’nın hikayesine dönecek olursak, Mısır’dan Çıkış 7:11-12’de şöyle yazar: ‘’Bunun üzerine Firavun kendi bilgelerini ve büyücülerini çağırdı ve Mısırlı büyücülere de kendi gizemli büyüleriyle aynı şeyi yaptı; hepsi asalarını yere attı ve asalar yılana dönüşüverdi.’’ Yani Mısır’da insanlara mucizelerin olduğunu göstermek için kandırmacaya başvuran büyücü ve sihirbazlar olduğunu anlatıyor. Aksini söylemesine karşın, John, Isaac’ın da bu Mısırlı büyücüler gibi olduğuna inanıyor. (Kaynak:http://www.watchingtheleftovers.com/blog/2015/10/8/8-connections-to-moses-axis-mundi)